به طور کلی به آن دسته از موسساتی که در قالب اشخاص حقوقی و برابر قوانین تجارت و کار و تأمین اجتماعی و ضوابط و آیین نامه‌های اجرایی مرکز انتظام به منظور حفاظت از اماکن و تأسیسات فاقد رده حفاظتی تشکیل گردد، موسسه حفاظتی و مراقبتی (حفاظتی – مراقبتی یا حفاظتی مراقبتی) گفته می‌شود.
موسسه حفاظتی و مراقبتی و محورهای فعالیت آن
افزایش روزافزون جمعیت شهرها، ایجاد شهرک‌های جدید، توسعه اماکن مسکونی، اداری، تجاری و صنعتی از یک سو و وجود عواملی از قبیل بیکاری، مواد مخدر و… زمینه رشد آمار وقوع انواع جرایم را در جامعه فراهم نموده. لذا ایجاد سیستم مشارکتی که بتواند در افزایش ضریب امنیتی جامعه موثر باشد ضروری به نظر می‌رسد.
حفاظتی و مراقبتی
با این نگرش که صیانت از امنیت یک جامعه علیرغم تلاش نیروهای انتظامی نیازمند به استفاده از عوامل مکمل در بخش خصوصی و یا مشارکت مردمی که بتواند پلیس را در ایجاد نظم و امنیت عمومی یاری نماید.
در گذشته نه چندان دور نیز در محلات مختلف شهر از افرادی موسوم به ناطور یا شبگرد استفاده می‌شد که تعداد معدودی از این قبیل افراد در حال حاضر نیز به نگهبانی از اموال مردم مشغول بودند.
لذا به منظور اطمینان خاطر بیشتر مردم و بالا بردن ضریب امنیتی در این راستا تعدادی موسسه حفاظتی و مراقبتی با هدف آموزش و آماده سازی نگهبانان محلات و بهره گیری از خدمات آنها بمنظور فوق در نقاط مختلف دائر و تعداد دیگری نیز در حال انجام اقدامات لازم و اخذ مجوز برای شروع به فعالیت در این زمینه می‌باشد.
این موسسات با نظارت و مجوز از سوی مرکز خدمات حفاظتی مراقبتی انتظام می‌باشد تاسیس و انجام وظیفه می‌نمایند.
موسسات خدمات حفاظتی – مراقبتی به استناد توانمندی‌های خود (به لحاظ پرسنلی و مالی) می‌توانند با رعایت آیین‌نامه اجرائی از سوی مرکز انتظام در محورهای ذیل به فعالیت بپردازند.
نحوه اجرای طرح نگهبان محله یا پلیس یاران محله
به این صورت است که در هر کوچه بن بست و در هر شیفت یک نفر پلیس یار در کانکس در ورودی کوچه مستقر می باشد که ۱۲ساعت به صورت هوشیار و بیدار ورود و خروج راکنترل و با گشت زنی امنیت ساکنین کوچه را برقرار نموده و بعد از پایان شیفت کاری خویش به مدت ۲۴ساعت استراحت می نماید.
به همین دلیل برای اجرای این طرح در یک کوچه بنبست ۳پلیس یار نیاز هست که هر یک بعد از ۱۲ساعت کار ۲۴ساعت استراحت نموده و مجدد با تمام قوا در شیفت کاری خود مستقر می گردد.لازم به ذکر است که همین شیفت کاری به صورت گشت های پیاده یا موتوری و خودرویی در کوچه ها یا خیابان های عمومی قابل اجرا می باشد.
مزایای نگهبان محله
حمایت قانون گذارمحترم،فرماندهی تهران بزرگ و مرکز انتظام ناجا از نگهبان محله.
تعامل با کلانتری محل
جلوگیری از سرقت،درگیری،مزاحمت و …
تجهیز بودن به شوکر و افشانه و لباس متحدالشکل
محورهای فعالیت
امور حفاظتی و مراقبتی
امور خدمات مشاوره‌ای و آموزشی
همچنین بخوانید بررسی اهمیت مشاوره انتظامی در کاهش جرائم اجتماعی
امور حفاظتی و مراقبتی اینگونه موسسات، خدمات پیشگیری از وقوع جرم با انجام مراقبت و حفاظت از اموال و اماکن و تأسیسات فاقد رده و پوشش حفاظتی، اعم از خصوصی و دولتی، از طریق استقرار عامل ثابت و سیار (نگهبان) و یا نصب تجهیزات حفاظتی و مراقبتی و یا هر دو با هم است و خدمات مشاوره‌ای و آموزشی نیز شامل:
ارایه آموزش همگانی و خدمات مشاوره‌ای در امور پیشگیری از وقوع جرایم، طراحی، تهیه و نصب تجهیزات حفاظتی الکترونیکی از قبیل لباس نگهبانی، باطوم یا تونفا، گاز اشک آور و… و انجام امور خدمات انتظامی می باشد.
بنابراین براساس این دو محور فعالیت در آئین‌نامه موسسه حفاظتی – مراقبتی وظایفی برای این مؤسسات تعریف شده است.
اهم وظایف موسسات خدمات حفاظتی – مراقبتی
حفاظت و مراقبت از مجتمع‌های مسکونی، تجاری، صنعتی، اماکن و تأسیسات فاقد رده حفاظتی و بانک‌های خصوصی، بنیادها، موسسات مالی و اعتباری، انبارها و مخازن.
حفاظت و مراقبت از باغ‌ها، ویلاها، اماکن شخصی، بوستان‌ها، فرهنگ‌سراها، تفریح‌گاه‌ها.
حفاظت از حمل و نقل اسناد، پول و اشیای بهادار.
حفاظت از توریست‌ها، جهانگردان خارجی، اردوهای سیاحتی و زیارتی و اماکن مذهبی.
حفاظت از مسابقات ورزشی، اجلاس‌ها، همایش‌ها، محل آزمون امتحانات و…
جمع‌بندی
بنابراین می‌توان اینگونه جمع‌بندی کرد که موسسه حفاظتی و مرقبتی مجموعه‌ای است که با بهره‌مندی از نیروهای با تجربه و کارآزموده منجر به پیشگیری و کاهش وقوع جرم می‌شود. فعالیت این نوع از موسسه‌ها در راستای حفظ امنیت اجتماعی و فردی است.
یک موسسه حفاظتی رسمی با تایید و تحت نظارت نیروی انتظامی فعالیت دارد. مهمترین وظایف و خدمات موسسه حفاظتی مراقبتی اعزام نگهبان محله در راستای کاهش جرم و ایجاد امنیت عمومی است.
در نتیجه می‌توان گفت صنعت حفاظت و مراقبت اطمینان خاطری برای مدیران و روسای سازمان‌ها، ادارات و نهادهای خصوصی و دولتی، اماکن تجاری و مسکونی و… می‌باشد.